امام حسن مجتبی علیه السلام

اگر هنر را به خلق زیبایی معنی کنیم و یا اگر هنر را در کار و حرفه توأم با زیبایی تعریف کنیم و یا اگر هنر را به شکل دادن به اشیاء بر اساس مقارنت و تعادلی تماشایی تعریف کنیم و اگر از مصادیق هنر شیوایی گفتار در نثر گویی و انضباط کلام در شعر گویی، تمرین و زیبانویسی و کارهای دستی را نام برد، همه وجه را می توانیم در زندگی حضرت زهرا (س) پیدا کنیم.

با توجه به اسناد تاریخی 4 جلوه از هنر متداول در زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها وجود دارد:

1. فن بیان و سخنوری

پیامبر(ص) فرموده اند: زیبایی هر کس، شیوایی سخن اوست. رسایی و شیوایی سخنان حضرت زهرا سلام الله علیها را از خطبه های او می توانیم درک کنیم. مثلا خطبه فدک که از خطبه های زیبا و بدیع است. علامه مجلسی درباره آن می گوید:این خطبه غرّا و درخشنده، اندیشه فصیحان و بلیغان را از شگفتی آن سرگردان می کند . همچنین علامه محمد تقی رضوی می گوید: این خطبه و سخنرانی است که زبان ادیبان و سخنوران از سرودن چنان خطبه ای و کمتر از آن عاجز، و عقل حکیمان و خردمندان از درک کنه آن و رسیدن به دقائق آن ناتوان است.

بین کسانی که فاطمه زهراء علیهاالسلام را می‌شناسند و دوست می‌ دارند، با آنان که چنین نیستند،‌ تفاوت بزرگی وجود دارد. این شناخت و محبت تأثیر زیادی بر عمیق ترین لایه‌های وجودی انسان بجا می‌گذارد و مانع از آن می‌شود که انسان به وادی برخی از اشکالات روانشناختی یا فکری حتی نزدیک هم نشود. در اینجا به یکی از تأثیراتی که ارتباط با صدیقه طاهره علیهاالسلام به طور خاص بر زنان می‌گذارد، توضیح می‌دهیم.

هویت جمعی یا هویت مستقل

قرنها در ذهن انسانها این پندار وجود داشت که زنان دارای هویت مستقل نیستند و به شکل جمعی کسی نمی‌توانست هویتی برای آنها در نظر بگیرد. در اینجا سخن از مقایسه میان دوران کنونی با دورانهای سابق نیست زیرا ظلمی که در دنیای فعلی به زنان می‌رود دامنه‌ای بسیار وسیع و ظاهری بسیار فریبنده دارد و از این لحا1 زنان در دنیای کنونی در موقعیت بهتری قرار ندارند.

سخن ما در هویت جمعی زنان است. آیا زنان به گونه‌ای جمعی و بدون انضمام به مردان دارای هویتی هستند؟ آیا جنس زن، از نظر انسانی یک جنس پذیرفته شده در کنار جنس مرد است؟

پاسخ به این سوال مثبت است و البته نه به صورت یک شعار و نه در اثر پذیرفتن جوّ کنونی دنیا. چه بسیارند افرادی که در مقام سخن از هویت زنان بسیار و بسیار می‌گویند اما با رفتارها یا تأییدهای خود نسبت به وضع کنونی جهان، عملاً آن را انکار می‌کنند. به گونه‌ای که می‌توان عمیقترین ظلمها به زنان را در عمل قوی‌ترین مدعیان حقوق زنان نیز مشاهده کرد. به عبارت دیگر، در بین زنانی که جوّ کنونی جهان را پذیرفته‌اند، حقارتهای عمیق زنانه هنوز هم وجود دارد؛ هرچند پوششهایی از انکار بر آن پوشانده‌ می‌شود.

 در اینجا نمی‌خواهیم راهی مشابه سخنرانان و مدعیان فمنیستی برویم؛ بلکه معتقدیم که بهترین پاسخ به سوال بالا آن است که یک زن را بیابیم و معرفی کنیم که با وجود خود، بدون هیچ سخن دیگر، آن را اثبات کند و این کار توسط فاطمه زهراء علیهاالسلام انجام شده است.

مدافع عملی هویت زنانه

---

همین که آن‌ها فرار کردند و داخل غار شدند، شاه بد سگال، دستور داد که: در غار را مسدود سازند و آن‌ها را در غار زندانی کنند، تا از تشنگی و گرسنگی جان سپارند و همان غار، گور آن‌ها باشد، به خیال اینکه آن‌ها بیدار هستند. دو نفر آدم مۆمن، شرح حال این مردان حق طلب را با همه خصوصیات آن‌ها، بر لوحی نگاشتند و در صندوقی مسین نهادند و در دیوار غار، پنهان کردند، به این امید که در آینده مردم با ایمانی پیدا شوند و با خواندن آن مطالب، از حال آن‌ها آگاه شوند...

---

وَ کَذلِکَ أَعْثَرْنا عَلَیْهِمْ لِیَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَةَ لا رَیْبَ فیها إِذْ یَتَنازَعُونَ بَیْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقالُوا ابْنُوا عَلَیْهِمْ بُنْیاناً رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قالَ الَّذینَ غَلَبُوا عَلی أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِمْ مَسْجِداً.

و این چنین مردم را متوجّه حال آن‌ها کردیم، تا بدانند که وعده خداوند (در مورد رستاخیز) حقّ است و در پایان جهان و قیام قیامت شکّی نیست! در آن هنگام که میان خود درباره کار خویش نزاع داشتند، گروهی می‌گفتند: «بنایی بر آنان بسازید (تا برای همیشه از نظر پنهان شوند! و از آن‌ها سخن نگویید که) پروردگارشان از وضع آن‌ها آگاه‌تر است!» ولی آن‌ها که از رازشان آگاهی یافتند (و آن را دلیلی بر رستاخیز دیدند) گفتند: «ما مسجدی در کنار (مدفن) آن‌ها می‌سازیم (تا خاطره آنان فراموش نشود)»..

سوره مبارکه کهف، آیه 21

کتابها می‌نویسند:

مفسران قرآن کریم می‌گویند: همین که آن‌ها – اصحاب کهف از دست ماموران پادشاه- فرار کردند و داخل غار شدند، شاه بد سگال، دستور داد که: در غار را مسدود سازند و آن‌ها را در غار زندانی کنند، تا از تشنگی و گرسنگی جان سپارند و همان غار، گور آن‌ها باشد، به خیال اینکه آن‌ها بیدار هستند.